In mijn praktijk kom ik veel jonge werknemers tegen die worstelen met perfectionisme. Op zich geen verkeerde eigenschap, behalve als het je gaat belemmeren.
De valkuil is dat je gaat denken dat er een verschil is tussen gezond perfectionisme en ongezond perfectionisme. De definitie van ‘gezond’: dat je iemand bent die graag het beste geeft van zichzelf. Die precies is en nauwkeurig. Een doorzetter ook. Iemand die niet opgeeft voor het resultaat écht goed is. Als dat doorslaat, kan het ‘ongezond’ perfectionisme worden. Dan leg je te veel druk op jezelf. Je krijgt niets meer af, omdat het nooit perfect is. Je hebt misschien last van uitstelgedrag, omdat je wel weet dat het perfecte onbereikbaar is. Je kunt er zelfs lichamelijke klachten van krijgen.
Wat zeggen de experts?
Volgens de Amerikaanse psycholoog Jeff Szymanski, auteur van The perfectionist’s handbook, is er inderdaad een positieve kant aan perfectionisme. “Niet tevreden zijn met een zesje” ís volgens hem een goede eigenschap. Maar laten we ‘streven naar kwaliteit’ niet verwarren met perfectionisme. Brené Brown geeft in haar boek De moed van imperfectie een andere lezing. “Perfectionisme is een schadelijk en verslavend systeem van overtuigingen. Schadelijk omdat perfectie domweg niet bestaat”. Ze schrijft dat perfectionisme verslavend kan zijn. Wanneer we te maken krijgen met schaamte, afkeuring en verwijten – en dat gebeurt in het leven – denken we dat dat komt doordat we niet perfect genoeg waren. In plaats van gezonde zelfreflectie en vraagtekens te zetten, zie ik dat kandidaten zich nog meer vastbijten, om alles perfect te doen, in werk en privé. Maar waar het hier over gaat, is het onbewust de lat hoog leggen, zelfs vaak onbereikbaar hoog, en dat gebruiken als ijkpunt voor je eigenwaarde. Als je niet dat punt bereikt, niet dat ideaal kunt behalen, dan voldoe je niet. Dan ben je niet genoeg. En dat heeft direct effect op je gevoel er te mogen zijn.
Goed is goed genoeg
Misschien is het beter om onderscheid te maken tussen perfectionisme en ‘goed je best doen’, het beste van jezelf geven. Er is niets mis met goed je best doen. Sterker nog, daar word je beter van! Je leert en ontwikkelt, je bent trots en tevreden over je resultaat. Maar perfectionisme doet dat allemaal niet. Perfectionisme komt voort uit angst, en die angst wordt niet minder als je klaar bent. Daar komt nog bij dat perfectionisme verslavend werkt. Want ga maar na: we doen ons best om het oordeel van een ander te voorkomen. Brené Brown noemt dat procesverslaving. In plaats van dat we ons realiseren dat perfectionisme ons niet verder helpt, proberen we de volgende keer nóg perfecter te zijn en te doen. Een burn-out ligt op de loer.
Belangrijke vragen in coaching zijn: voor wie ben ik zo hard aan het werk? Wanneer ben ik tevreden? Wanneer ben ik goed genoeg? Wat zijn jouw (onbewuste) overtuigingen? Meer informatie over deze training, neem contact op via het contactformulier of bel me. Bijpassend plaatje is niet perfect scherp, wel goed genoeg! 😉
